Warszawa 13.10.2023 r.
W dniu 29 września 2023 r. odbyło się posiedzenie grupy dialogu społecznego do spraw „Produkcji zwierzęcej – mleko, wołowina i wieprzowina”. Podczas spotkania omawiane były między innymi tematy dotyczące: sytuacji rynkowej w poszczególnych sektorach, dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych oraz przegląd działań promocyjnych w krajach trzecich. W spotkaniu wzięła udział Dorota Grabarczyk z Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka
Sytuacja rynkowa
Skup mleka krowiego w Unii Europejskiej w okresie od stycznia do lipca 2023 r. był nieco powyżej poziomów z analogicznego okresu 2022 r. (+0,8%). Jednak wartość produkcji wyrażona w mln EUR była zdecydowanie wyższa i wyniosła 42 302 mln EUR w stosunku do 40 057 mln EUR w 2022 roku. Wartość produkcji mleka była o 5,6% wyższa niż w roku 2022 oraz 37% wyższa niż w 2021 roku. W lipcu skup mleka w całej Unii Europejskiej był o 0,7% wyższy niż w lipcu 2022 r. W dziesięciu państwach członkowskich odnotowano zmniejszenie dostaw, najwięcej w Chorwacji (-8,5%), na Malcie (-8,5%), w Grecji (-6,5%) i Francji (-2,9%). W szesnastu państwach skup mleka odnotował wzrost, z czego największy w Estonii (+8,5%), Rumunii (+7,4%), na Cyprze (+7,2%) oraz w Portugalii (+3,8%). Wzrost skupu odnotowano również w Polsce i Niemczech o 2,1%.
W lipcu bieżącego roku globalna produkcja mleka była o 0,2% wyższa niż w roku 2022. Przyczynił się do tego wzrost w Australii o 0,1%, Wielkiej Brytanii o 0,9% i Unii Europejskiej o 0,7%. W analizowanym miesiącu produkcję zredukowano o Nowej Zelandii o 0,7% oraz w Stanach Zjednoczonych o 0,5%. W okresie siedmiu miesięcy światowa produkcja mleka była o 0,7% wyższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Produkcja wzrosła w Nowej Zelandii o 2,7%, USA o 0,5%, Wielkiej Brytanii o 0,9% oraz Unii Europejskiej o 0,8%. Spadek produkcji odnotowano jedynie w Australii o 1,4%.
Wyższa podaż surowca, w Unii Europejskiej, przyczyniła się do wzrostu produkcji głównych produktów mlecznych. W okresie siedmiu miesięcy 2023 roku produkcja mleka była o 0,8% wyższa, mleka fermentowanego o 0,9%, pełnego mleka w proszku o 1,6%, masła o 1,9%, sera o 1,4%, śmietany o 2,9%. Jedyna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku odnotowała spadek o 2,3%. – Ceny mleka od początku roku spadają, jednak tendencja spadkowa delikatnie spowalnia. Średnia cena mleka w lipcu ukształtowała się na poziomie 43,7 EUR/100 kg i była o 14% niższa niż w lipcu 2022 roku, ale o 20% wyższa niż średnia z 5 lat. Komisja Europejska szacuje, że w sierpniu średnia cena osiągnie poziom 43,6 EUR – powiedziała Dorota Grabarczyk z Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka.
W relacji rocznej cena mleka spadła w dziewiętnastu państwach członkowskich, z czego największe spadki odnotowano: na Litwie o 33%, Irlandii o 33%, Łotwie o 32%, Szwecji o 30% oraz w Belgii o 30%. W Polsce cena w lipcu była o 15% niższa niż w lipcu 2022 roku. Natomiast w siedmiu krajach cena lipcowa była wyższa od ceny w lipcu w 2022 roku.
Ceny wszystkich produktów mlecznych w Unii Europejskiej są zdecydowanie niższe niż w roku ubiegłym. W przypadku masła i OMP ceny te są również niższe niż średnia z pięciu lat. Ceny produktów u największych producentów są również niższe niż w roku ubiegłym. Wzrost produkcji i skupu mleka przekłada się na eksport, który w bieżącym roku jest o 9,0% wyższy niż w analogicznym okresie 2022 roku.
Dyrektywa o emisjach przemysłowych
Komisja Europejska planuje zakończyć negocjacje dotyczące dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych do końca 2023 roku. Bruksela proponuje, aby oprócz trzody chlewnej i drobiu dyrektywa obejmowała również bydło. Komisja uważa również, że dyrektywa powinna obejmować więcej gospodarstw hodowlanych i zacząć obowiązywać od 2029 r. Pierwsza propozycja Komisji Europejskiej zakładała, że przepisami dyrektywy będą objęte wszystkie gospodarstwa utrzymujące 150 DJP i więcej bydła, trzody chlewnej i drobiu. Obecna propozycja dotyczy gospodarstw utrzymujących 150 DJP bydła, trzody chlewnej i gospodarstw mieszanych oraz gospodarstw utrzymujących 280 DJP drobiu. Drugi trilog w tej sprawie ma się odbyć w dniu 10 października 2023 r. – Zdaniem Copa Cogeca trzeba przeanalizować jakie konsekwencje gospodarcze będzie miało wprowadzenie tej dyrektywy. Nie jest prawdą, że hodowla bydła ma większą emisje niż przemysł. Hodowcy obawiają się, że przyjęcie dyrektywy w wersji zaproponowanej przez Komisję Europejską przyczyni się do ograniczenia produkcji w Unii Europejskiej i przeniesienie jej do innych krajów, poza UE. Kwalifikowanie działalności hodowlanej jako przemysłową jest obrazą dla rolników, zwłaszcza dla hodowców bydła – dodała D. Grabarczyk z PFHBiPM.
Programy promocji w krajach trzecich
Unijna polityka promocji sektora rolno-spożywczego ma na celu wspieranie konkurencyjności unijnego sektora rolnego poprzez promowanie unijnych produktów i systemów jakości na rynku wewnętrznym oraz w krajach spoza UE. Dostępny budżet w 2024 roku wynosi ogółem 185,9 mln EUR, z czego: 176,4 mln EUR na programy promocyjne „proste” czyli złożone przez jedną lub więcej organizacji z tego samego państwa członkowskiego oraz „multi” czyli złożone przez organizacje z co najmniej dwóch państw członkowskich lub jedną lub więcej organizacji europejskich. 9,5 mln EUR pozostaje w dyspozycji Brukseli na inicjatywy własne Komisji Europejskiej. Nabór wniosków na programy proste prawdopodobnie rozpocznie się w lutym 2024 r.